Duyulan ilgiye kurulan iliski düzeyinde aracilik edenler arasinda en ilk sirada yer alan Yazmak ve Okumak, icinde yasanilan dünyayi tüm olup bitenleriyle sözcükler ve isaretler rehberliginde anlayip bildirmeye yarar. Bilgisini, birikmiskayitli dagarciklardan yola cikarak bilinmesi gerekenlere yol gösterici klavuzlugun danisma alanidir Yazip Okumak. Sekilcilikten ziyade tasidigi anlamla veya iletmek istedigi bildirim yükünü tutarak hayata ve insane ulasmasi gereken okumak veya yazmak, insanin olabildigince yasam ortasi dogalligi dolaysiz dilekleri kadar ( tipki hayatin kendi gercekligi gibi ) arabulucusuzlugu sözlenip sohbetlenmis istek, emek, samimiyet, yakinlik, cesaret, saglik, dirilik, haz, duyarlilik, devamlilik, fedakarlik, sabir ve özveri gerektirir. Yoksa ipin ucunu koparmis tespih boncugu darmadagin döküntüleri gibi sözcükler kesat, kifayetsiz, köhne, ayaküstü, üstünkörü, bulastikca bunalan ve anlatmak istedigine dirligi dirayeti bir türlü yetmeyen dagarcik sefili, imla ve kurallar cöplügü, süs ve caka satmaktan öteye gidfemeyen hurda yigintisindan baska birsey degildir.
Kimi sesli kimi susarak sakin kim nasil okuyup yazarsa yazsin asil önem arzeden sey anlatilmak istenen bildirimdir. Iletip bildirdigi düsünceyle kendini ve düs ve düsünce dünyasini tanitan insan, okuyanla sagladigi iletisimi toplumsalliginin zenginlik horantasina katsr. Orada tartisir. Sorar. Cevaplar. Merak uyandirir. Akil yorar. Fikir yürütür. Özgüven artirir. Inancina ufuk acar.Yogrulur. Sebepten sonuca veya sonuctan sebebe gezintiler yapma kesifciligini edinir. Yetkinlesir. Olgunlasir. Tazelesir. Cagrisimlar arasinda oldugundan önceye yahut olacaktan sonraya hayal kurar. Bilgi tarsarimlar. Yeni baslangiclara yeni ilgiler uyandirir. Aliskanliklarini yönetmeyi ögrenir. Farkinda olmadigi ve disa vurulmamis olan kazanimlarini ortaya koymasini saglar.Kendi kendini bagladigi karisikliklari arindirir.Eger yazi kasitliysa okumak da yazilmis yaziya bütün özgür yaklasimlardan yoksun tutuklu algilar ezilmisi, bitik ve yazilmis seyler bulantisinda calkalanip beslemelik yapan bilenmis militanligi külüstürlestirir. Buradan tarafli kurulacak her iletisim kendini köle pazarinda ayazda azadda her ne is olursa yaparima dilenen siftah bekleyici kurma kafaliliga define der. Yazilan seyin sahibi her yaziyi okuyup irdeleyecek kadar yürek ve yetiskinligin sahibi degilse kullanilan dil siddet unsuru tasiyan cinnetlere cinayet ekipliligi yapar. Yani yazan kisinin yazilmis digerleri okuyacak kadar tahammülü, birikimi, bilgisi, ilgisi, acikyürekliligi ve özgürlügü olmalidir.Elbetteki okuduguna okuyanin kendi katilimciligini eklemek varilmasi gereken esas yerdir. Bu noktada yazan ve okuyanin kisiligine özgün algi ve iletisim zenginligi olmasi gerekir. Eger yazan kendine ait olmayan güdümlülüklerle yazdigini dile getiriyorsa, yazdigi ne kadar zengin anlatimlarla dolu olursa olsun bulanik, kirli, daginik, icgüdüsel, sig, soyut, dirayetsiz, fakir ve anlatim gücü olmayan tekrardan baska birsey degildir. Bilinc, bellek, algi, bulgulara kararliligina derinlik katar, kavrama hassasiyetini zenginlestirir. Ve nihayet Yazmak veya Okumak, güzel söz derleyeip cahi cümle cehalet kullugunu soyutlayip söyleyenin mikrofonculuk ettigine degil, degerli, etkin, verimli, duyarli akil-vicdanlarda kendini ölcüp tartan ve bilinc artirip bellek zenginlestiren sorumlu samimiyetlere sahiplik etmeidir.
Hani bu baglamli BOP milli formalite dirayet iradeli `Türkce felsefeye dahi gücü yetmez` iddasiyla sarayvillalasan ezici örselenmelere taniklik eden günümüze , sevgili ülkemiz Türkiyesine ve dünya güzeli dilimiz Türkce` ye gelecek oloursak buradan….
Türkce…
Güzel ülkemiz sevgilimiz Türkiye kadar Türkce…..Eger insan denen varigin gücü kuvveti nerden nereye ise, Türkce`nin de gücü sadece HANGTINGTON FUCi YAMALIK yeni dünya düzencisi bugünle sinirli BOP FELSEFECILIGINE degil, sonsuzlugu aciklayip cümle cümle dünyalari adlandirip iliskilendirecek kadar, yüreklilik, kaynak güc ve zenginlige sahiptir…!
Bilindik ansiklopedik bilgilerdir Türkce ön ve son ekleri olmayan ve OSMANLICA zamaninda yüzde otuz iken simdiki günümüzde yüzde seksenlere varan katkisiz ve öp öz kendi sözcüklerini kullanir. Dünyada yüz yaklasik ikiyüz milyona yakin insanin konustugu zenginlikle
Altay- Abakan yörelerinde Soyan, Karagas, Abakan lehceleri…
Mogolistan –Tibet yöresinde Kirgiz, Kipcak( özbek) , Kazak, Uygur, Türkmen lehceleri…
Cin –Mogolistan kuzeyinde Baraba, Baskirt, Kazan-Volga lehceleri..
Karadenizin kuzeyinde ve kirimda Kirim Tatarca`si Gagavuz ve Citak lehceleri
Makedonya`da Rumeli, Ukrayna ve Polonya`da Karaim lehceleri
Hazar denizinden Trakyaya varan bölgede Nogay, Azeri, ve Türkiye Türkceleri konusulan bir dil olarak Türkce, yeryüzü uygarliklarinin en eski dillerinden biridir. Ural –Altay dil ailesinin kendi disinda diger Mogol, Tunguz, Kore, Japon gibi dillerine yakinligi bakimindan Altay grubundandir. En eski yazili kayit bilgi ve belgelerin günümüze kadar geleni , Türk tarihi, kültürü, yasam tarzi,siyasi hayati yönleriyle kaynaklik eden ORHUN ve YENISEY anitlaridir. Bugünkü Mogolistan topraklarinda iki irmak arasi alana dagilmis olan Anitlar, Bumin Kagan`dan kendilerine kadar yasanmis tüm GÖKTÜRK hayatini yalin ve kisa cümlelerle sekizyüz sözcükle anlatan Vezir TONYUKUK, BILGE KAGAN ve kardesi KÜL TiGiN anisina dikilmis olan kalintilardir. Ve bu Türkcede kullanilan alfabe Türklere ait olup, yabanci kelimenin orani yüzde bir ancaktir. Ayrica Kalintilar hem Türk dil tarihine hem de siyasi-kültürel gcmisine isik tutan en önemli bulgu ve belgelerdir.
„ körür közüm körmez teg, bilir biligim bilmez teg boldi. Kendim sakindim „…( görür gözüm görmez gibi, bilir aklim bilmez gibi oldu. Düsüncelere daldim )…özdeyisi Kültigin adina kaydolan yazitlarda kalanlardandir.
Dede Korkut Söylenceleri neredeyse tüm Türk dünyasinda ortak Türk dilinin ve yasantisinin nesilden nesile anlatilagelen diger bir vazgecilmezidir. Adina yapilmis Taskent yakinlarinda türbesi bulunan Dede Korkut, Oguzlar`in Bayat boyundan oldugu sanilsa da tüm Türk dünyasinin kültür atasidir.
Ilettigi anlatimlarinda ögüt veren, yol gösteren, gelecege isik tutan, zor durumlarda olanlara yardim saglayan, her güclügün üstesinden gelebilmenin cesaretini uyandiran ve yigitlere ad veren derin deneyimli bilgi ve beceri sahibidir. Söylencelerde Türklerin Gelenek-görenek, Ahlak,Inanc, Töre, Savas, Eylence,.. kisacasi Türk`lerin yer ad olay göc hüzün ve sevinc gibi hayati hakkindaki herseyi destansi bir dille ve tüm canliligiyla anlatan Oniki bilindik öykü yumagidir. Bütün hikayeler Hanim Ey…! ..diye baslar. Bu anlatim büyük bir ihtimalle Dede Korkut´un hikayelerini kalabalik bir toplulugun veya hükümdarin önünde dillendirdigi sanilmaktadir. Hikayelerde Türklerin Islamiyeti kabul etmesine ragmen eski inanclariyla ic ice yasadigi ( ulu cinar kutsalligi vs..) cokca dillendirilenler arasindadir. Sürülerle bozkirdan bozkira gezip dolasan insanlik hikayesinin Türklerdeki önemi, yazin yaylak kisin kislak gelenegiyle yüzyillarca bütün Türk dünyasinda izi kolaylikla sürülen gecmisin elecege rehberlik ve taniklik ettigi kültür kanitidir Dede Korkut Hikayeleri. Onun hikayeleri cocuklara ad verme, ölenin yasini tutma ve sofra kurmasi; tüm adap ve töresiyle folklorrdan tabiata diger canlilarla birlikte yasam paylasimciliginin hukukunu, savaslari, akinlari, ok yarislari, sölenler anlatimlarinin yaninda At ; insanlar gibi isimlendirilen ve bütün hikayelerde bas kahram,anla birlikte anilan, sekizbine yakin farkli sözcük ve deyimlerle günümüze gecmisi aktaran Türkler`in yasam ortakliginin en vazgecilmezidir.
Türkce sanatin tüm diger dallarini, ( resim, müzik, mimari, tiyatro, sinema ..) siyaseti ve hatta günlük davranis tutum ve aliskanliklari gelistigi evrelerle ayni hayat dengesinden etkileyip etkilendigiyle, tarihsel sürecine toprak zenginligi katan yazili ve sözlü edebi alandaki hayat seyri, ISLAMIYET ÖNCESI, ISLAMIYET ETKISI ALTINDA, BATI ETKISI ALTINDA ve CAGDAS MILLI seklinde adlandirilan dönemler seklinde meydana gelmistir.
`Islam Öncesi ` Türkce, Özellikle Uygur Türkleri`nin daha ziyade ayni cografya üstünde yasadiklari diger komsu topluluklardan dinsel ve destansi ceviri seklinde örneklere sahiptir. Papamkara, Cestani Bey, Altun Yaruk gibi hikayeyeler yanisira Aprin Cor siirleri ve cesitli Budaciliktan cevirme ayinsel Ilahiler ekseriyeti tasir…
„ Tokuz ay on kün kötürüp
Tolgati tugurtunguzlar
Tugtumuz erser ögücümüz
Tozdin topraktin örü kilip
Tolp et`özümizni yup
Torkuta isgirtide yörgeding “…( Dokuz ay on gün bizi tasiyip / Sancilar cekerekdogurdugunuz/Dogunca da, annecigimiz / Tozdan topraktan kaldirip/ Ve tüm vücudumuzu yikayip / Atlasa ipege sardigniz )
Yazili kaynaklari arasinda Kasgarli Mahmut sayesinde islam öncesi döneme ait sözlü ürünleri yazili olarak DiVANÜ LÜGATI`T TÜRK eseriyle kayda gecirilmis, deyimler,atasözleri, siirler Cografi bilgiler, folklor, mitoloji, ve Halk Edebiyati kaynakli bilgi aktarimiyla birlikte Alfabetik siraya göre düzenli yedibinbesyüz Türkce sözcügün Arapca karsiligi verilmis, Türk boylarinin dilleri tanitilmis, Türkce`nin diger diller kadar anlatim zenginligi olan bir dil oldugunun kaydini tutmustur. Kasgarli Mahmut ; Islamiyet Inancini ilk olarak Kabul eden Karahanlilara Hükümdar olmasi makadiyla yetistirilen ama Türklerin ilk Türkce Sözlügü`nü hazirlamaya kendini adayan biridir. Hazirladigi eser dört cilt halinde günümüze kadar gelmistir.
“Bilge bögü yuncidi
Ajun ati yencidi
Erdem eti tincidi
Yerge tegip sürtülür “ …Divanü Lügati`t Türk`te, manzum seklinde yazilan dörtlüktür…
(Bilge bilginler yoksun oldu / Dünya ati azgin oldu / Erdem eti cürüdü / Yere degip sürükleniyor )
`IsLam Etkisi Altindaki ` yazili sözlü belgelerse Satik Bugra Han`in ( Karahanli Hükümdari ) islamiyeti kabulüyle yeni cografyalara ve yeni iliskilere yasam kazandirmak zorunda kalan Türklerin kurduklari iliskiler kapsamiyla dilde, inancta ve aliskanliklarinda da etkilesimler ve degisimler kaydetti. Ali Sir Nevai Cagatay lehcesiyle zengin kültür ve sanat dili olusmasina katki sundu. Yusuf Has Hacip `Kutatgu Bilig` yapitiyla (Bilgeigin Kitabi) ilim, ahlak, felsefe bütünü degerlerde spordan edebiyata bütün bir yasam alaniyla yakindan iliski kurup, dört insan erdemi ana basliginda ( adalet, akibet, akil, yazgi) olmasi gereken insana erdemliligin uyulmasi gereken hassasiyetlerini ve yolunu gösterdi.
„ Özüm kodsa emdi yaragsizlarig
Köngül bulganuktin süzülse arig „ …Kutatgu Bilig`ten bir beyittir ..
( Birakmaliyim ben, yararsizlari / Ari gönül , kirden, durulanmali )
Islam etkisi altindaki Türkceye ilkler olarak Edip Ahmed Yükneli, Hakim Süleyman Ata ve Yesevi´de dogup Buhara`da bilginlesip ardindan bircok islam dünyasini gezip dolastiktan sonra yeniden dogdugu Yesevi`ye yeniden gelip yerleserek ucsuz bucaksiz bozkirlar , oskun nehir boylari, Hazar kiyilari, derin vadiler yahut yüksek yaylalarda kendi töresine göre hayat sürdüren Türkler üzerinde hem kendi cagi hem de kendi cagindan sonraki yüzyillara etkisini sürdürecek olan Ahmet Yesevi, Hakaniye Türkcesiyle yazdigi `Divan-i Hikmet` adli eseriyle Türkceye yazili katki sundu..
Hikmet 35`ten…
„Iskin kildi seyda mini
Cümle alem bildi mini
Kaygum sinsin tünü küni
Mana sin ok kirek sini „
( Askin etti beni deli / Cümle akem bidi Beni / Düsüncem sensin gece ve gündüz/Bana gerek yalniz sensin gereksin …. dörtlügüyle etkisinde kalan yüzyil sonrasinin Yunus Emre`si, neredeyse ayni cümleleri Ahmet Yesevi`den tekrar etmistir.
Dipnot :Hic kuskusuz kendi bildigi ve inandigi kutsal yoldan hic durmaksizin bütün gücüyle insanina varmak icin cirpinan bir sevda kusudur Türkce. Kuvveti ve gücü, Türkiye nabizli bir yerden dogup dirilerek, dipsiz derinlere ve ucsuz uzaklara hr an her kosulda kendini hayata baglayip yüregini aklini veyüregini bagladigi hayatta kendini duydukca, Insan; Bir insan daha olacaktir herzaman ve daima, ki…yasamin bütün anlayip dinleyen güclülügüne sahip, kusursuz hak, hürriyet, inanc, güven vesair, her halde her hususuyla Hayat, her yudumladigi kirinti damlasindan katreleserek insan güzelligi dalga deryalarda yasam ve yasamak sevinci bulsun. Toplam alti yazi devamliligiyla yüreklenen bu duyarlilik icerigiyle; Sevgili Ülkemize, Emegi gecenlere ve güzel Türkce`mize sonsuz ve tükenmez sevgilerimle.

Seyfi Karaca……………Subat / 15

2.5/5 Toplam verilen oy :